- УАЦИЛЛА
- Хоры æмæ æрвнæрды Уацилла. Кадæг «Дауджыты лæвæрттæ Сосланæн»-ы Сафа Уацилламæ дзуры: «Абон æз дæуæй, æрвнæрынгæнæг, зæххон адæмæн иу хæрзиуæг курын: фехъуыстон æз, дæ дзыппы кæй ис хоры нæмгуытæ; ма сæ бахæлæг кæн зæххыл цæрæг адæмæн – стыр бузныг дæ уыдзысты». «Хорз, – загъта Уацилла, – æз ратдзынæн ацы хоры нæмгуытæ Нартæн. Уалдзæджы, куыддæр зæхх стæфса, афтæ-иу сæ хуссарварсы байтауæнт, æмæ сæ афæдзæй-афæдзмæ хæрынæн цы хъæуы, уый сын дзы æрзайдзæнис хор». Уациллайæн ис фаззон чызджытæ Фæрдæ æмæ Фæрдыг, хæларæй цæры Нартимæ. Уастырджи, Æфсати æмæ Уациллайæн ис фæйнæ авд фырты. Уациллайы фырттæ сты Гæбутдзали, Темсыхъо, иннæты нæмттæ бæрæг не сты.Уациллайы кувæндæттæ сты Цæгат æмæ Хуссар Ирыстоны дæр. Æппæты зындгонддæр дзы у Тбау-Уациллайы кувæндон Дæргъæвсгомы. Ацы кувæндон цард-цæрæнбонты Хуыцауы фæндæй лæвæрд у Гуццатæм. Уый тыххæй ис сæрмагонд таурæгъ. «Гуццатæ раздæр цардысты Уæллагхъæуы, – фыста газет «Рæстдзинад»-ы Кокайты Бестол, – бæрзонд къæдзæхы ныхыл, тынг зынвадат ран. Уыдис сын сæхицæн мæсыг, æмæ сын æй арв æрцавта, сæ æрвдзæф рæхыс ныр дæр ма уым ис, æмæ тарст адæймаджы куы баласынц, уæд æй уыцы рæхысы бын фæдзæхсынц. Фæстæдæр Гуццатæ уырдыгæй æривтой бынмæ, Цæгат Ламардонмæ». Тбау-Уациллайы кувæндоны дзуары лæджы хæстæ Гуццатæм цæуынц фæлтæрæй-фæлтæрмæ. Кувæндон ис бæрзонд ран. Уациллайы хуыцаубоны Гуццаты мыггагæй лæгтæ, дыууæйæ, семæ ма вæййы сæ хæрз хæрæфырттæй иу-æртæйы бæрц, ссæуынц бæхтыл хохы рæбынмæ, рæбыны сæ бæхтæ ныууадзынц, уырдыгæй уæлæмæ бæхтыл цæуæн нæй. Нарæг къахфæндагыл дзы къæдз-мæдз цæуын хъæуы тынг сабыргай, куы фæцудай, уæд комы нарæджы балæудзынæ. Сæ кувинæгтæ се 'ккойы скæнынц, сæ нывонд уæрыччы семæ акæнынц æмæ сæ изæр стыр лæгæтмæ схæссынц. Изæры нывонд уæрыкк акусарт кæнынц æмæ семæ цы бæгæны схæссынц, уымæй скувынц, аходгæ дзы не скæнынц, афтæмæй уым афæдз цы бæгæны æвæрд уыд æрхуы къусы, уый æндæр мигæнæнмæ равдæлон кæнынц, æмæ дзы ног бæгæны ныккæнынц, йæ сæр ын биноныг сæхгæнынц, иннæ азмæ. Кæй равдæлон кæнынц, уыцы бæгæны æрхæссынц найфатмæ. Æмæ уымæй фæдæттынц кувæггаг, йæ сывæллон хъыгдард кæмæн вæййы, уымæн, ома, йæ сывæллон æхсæв куы стъæлфа, истæмæй куы тæрса, уæд.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.